روزنامه شهروند
1396/11/11
جنگ با گرسنگی
سمانه خادمی| اواسط آوریل سال 2017، آسو دنیس چارلز لاسوبا، یکی از اعضای قبیله کاکوا در سودان تصمیم گرفت برود. دیگر کاری از دستش برنمی‌آمد. جنگجویان که از ریک ماچارز، معاون رئیس‌جمهوری سودان‌جنوبی حمایت می‌کردند در تمامی منطقه قبیله کاکوا در جنوب سودان پراکنده شده بودند. برای مبارزه با آنها، سربازان دولت مردی به این منطقه اعزام شدند و کاکوا و قبیله‌اش را به همکاری با شورشیان ماچارز متهم کردند. نتیجه این اتهام این بود که سربازان، مردم قبیله کاکوا را سلاخی کرده و خانه‌های شان را به آتش کشیدند.این خشونت‌ها موجب شد لاسوبا 37ساله تبدیل به یک پناهجوی سودانی شود. او هم مانند 6میلیون هموطن پناهجویش که خانه‌های‌شان را از دست داده و از جنگ داخلی چهار ساله خونین سودان خسته شده بودند، حالا به‌طور کامل به کمک‌های سازمان‌های بشردوستانه نظیر برنامه جهانی غذا متکی است تا زنده بماند. لاسوبا هم مانند یک‌میلیون پناهجوی سودانی دیگر به اوگاندا پناهنده شده و در یکی از کمپ‌های اسکان پناهجوها ساکن شد. برنامه جهانی غذا، سازمان بشردوستانه وابسته به سازمان ملل متحد، غذای مورد نیاز افراد این کمپ را تامین می‌کند. غذا آنقدری هست که آنها بتوانند زنده بمانند؛ حدود 2هزار و 100 کالری در روز. اگرچه این مقدار غذا خیلی کم است، اما وقتی قرار باشد این 2هزار و 100 کالری برای لاسوبا و دیگر پناهجوها در اوگاندا علاوه بر 2میلیون سودانی آواره تامین شود، حجم کل غذا بسیار زیاد خواهد شد. در سال 2016، برنامه جهانی غذا بیش از 300هزار تن ذرت، حبوبات و روغن فقط برای پناهجویان و آوارگان سودانی خریداری کرده است.
وقتی موضوع خرید غذا در میان است، برنامه جهانی غذا یک اصل ثابت را دنبال می‌کند؛ محموله همیشه باید با حداقل قیمت خریداری شود، چراکه قیمت غذا ترکیبی است از قیمت خود غذا به‌علاوه هزینه حمل‌ونقل. گاهی اوقات کیسه‌های حبوبات باید مسافت‌های بسیار طولانی را طی کنند تا به سوله عظیمی در شرق اوگاندا برسند و از آن‌جا بین آوارگان سودانی تقسیم شوند، بنابراین برنامه جهانی غذا در سراسر جهان جست‌وجو می‌کند و به دنبال کمترین قیمت حبوبات می‌گردد. حتی اگر قیمت‌ها در مکزیک پایین باشد، یعنی آن‌قدر پایین که ارسال محموله از مکزیک به اوگاندا به‌صرفه باشد، برنامه جهانی غذا از مکزیک خرید خواهد کرد.
یکی دیگر از هدف‌های برنامه جهانی غذا این است که از کشاورزان محلی حمایت و محصول همان کشاورزان را خریداری کند، چراکه از این طریق هزینه حمل‌ونقل بسیار کاهش می‌یابد. برنامه جهانی غذا در این خصوص بسیار صرفه‌جو است، چراکه ذخیره‌کردن حتی یک دلار معنایش خرید دو وعده غذا برای یک پناهجو و آواره است، بنابراین برنامه جهانی غذا همواره از پرداخت زیاد طفره می‌رود. اگر بتواند حتی یک دلار هم ذخیره کند معنایش این است که می‌تواند برای یک گرسنه در سوریه، یمن و یا شرق آفریقا دو وعده غذا تهیه کند.
کسیم نود، 47ساله، رئیس مرکز توزیع غذا در تورور، در شرق اوگانداست. وقتی او یک بچه مدرسه‌ای بود، برنامه جهانی غذا، غذای مورد نیاز او را تامین می‌کرد. خودش دراین‌باره می‌گوید: «از وقتی یک پسربچه بودم با لوگوی برنامه جهانی غذا و گونی‌های غذای آنها آشنا هستم». حالا او یکی از مدیران سازمانی است که زمانی که بچه بود غذای مورد نیازش را تامین می‌کرد. او رئیس مرکز ذخیره‌سازی غذاست. مرکزی که می‌تواند 52هزار تن غذا را ذخیره کند. بیشتر این ذخیره غذایی توسط کامیون‌هایی که در رفت‌وآمد هستند برای پناهجویان در سودان‌جنوبی ارسال میشود. انبارهایی که توسط نود اداره می‌شوند، ظرفیت ذخیره‌سازی یک‌میلیون گونی غذا را دارند. روغن در قالب گالن‌های فلزی ذخیره‌سازی میشود و کیسه‌های بی‌شمار ذرت و حبوبات به همراه ترکیب پودری خاص شامل سویا، شیر و ذرت و دیگر املاح معدنی برای زنان باردار و مادران شیرده، در ساختمان‌های پیش‌ساخته‌ای که در یک محوطه به اندازه یک زمین فوتبال قرار دارند، ذخیره می‌شوند.
آنها مثل شیر هستند؛ ما را می‌کشند
وقتی کار به توزیع غذا برای آنها که به آن نیاز دارند، می‌رسد، برنامه جهانی غذا از همان اصلی که برای خرید غذا پیروی می‌کرد، عدول نمی‌کند. هزینه توزیع باید تا حد ممکن پایین باشد. در طول ماه صدها کامیون محموله‌های غذایی را برای پناهجویان در شمال اوگاندا -البته اگر جنگ و درگیری اجازه بدهد- می‌برند و از آن‌جا این محموله‌ها مستقیما به جنوب سودان ارسال می‌شوند. هر کامیون در یک سفر می‌تواند 640 گونی غذا را با خود حمل کند. راننده اوگاندایی کامیون ماهانه 200 دلار دستمزد دریافت می‌کند. این میزان حقوق در آن منطقه حقوق خوبی محسوب میشود، البته هزینه‌های دیگری هم هست. هزینه‌هایی نظیر نگهداری، تعمیرات و سوخت کامیون که همه اینها توسط شرکت خدماتی به نمایندگی از برنامه جهانی غذا انجام میشود. تعداد شرکت‌هایی که برای عقد قرارداد با آژانس سازمان ملل متحد با هم رقابت می‌کنند، خیلی زیاد است. تا زمانی که مسیر آنها سفر به اوگاندا و کمپ‌های پناهندگان است، قیمتی که درخواست می‌کنند، متناسب است، اما اگر قرار باشد تحویل محموله در سودان‌جنوبی انجام شود، هزینه‌ای که درخواست می‌کنند، بیشتر است، چراکه سفر خطرناک‌تر خواهد شد.
مسیری که راننده کامیون باید از تورور، مرکز توزیع غذا تا سودان‌جنوبی طی کند، درست از میانه خطرناک‌ترین منطقه گذر می‌کند و این جاده یکی از خطرناک‌ترین جاده‌های جهان است. این جاده 200 کیلومتر طول دارد. از اوگاندا به سمت مرزهای شمالی می‌رود و با ورود به سودان‌جنوبی به شهر جودا، پایتخت سودان‌جنوبی می‌رسد. این تنها جاده آسفالت در این منطقه است. معنایش این است که این تنها جاده‌ای است که می‌توان از آن در طول سال استفاده کرد. تمامی محموله‌هایی که توسط هواپیما به سودان ارسال نمی‌شود، همچنین محموله‌هایی که مسیر رود نیل را به سمت سودان طی نمی‌کنند، باید از این جاده به سودان برده شوند. در نتیجه رانندگان کامیون اوگاندایی برای سفر در این جاده هزینه زیادی را طلب می‌کنند. از فوریه سال 2016، قیمت حبوبات در سودان‌جنوبی پنج برابر شده و نرخ تورم اقلام غذایی به 480درصد رسیده است. افراد مسلح شورشی و غارتگر که از این مسأله آگاه هستند، حمله به محموله‌های غذایی را آغاز کرده‌اند. آنها تلاش می‌کنند تا کالایی به دست آوردند که ارزش پولی دارد، چراکه ارزش پوند سودان نیز کاملا در سراشیبی سقوط است.
سیلوست مالوانی، یکی از رانندگانی است که خطر رساندن محموله‌های غذایی به سودان‌جنوبی را می‌پذیرد. رئیس مالوانی برای هر سفر حقوق یک ماه را اضافه به او پرداخت می‌کند و برای هر روزی که او در جاده است نیز 80 دلار به او می‌دهد. این 80دلار تنها با یک هدف به مالوانی پرداخت میشود. هدفش این است که او بتواند با این پول در مواقع لزوم رشوه پرداخت کند. تقریبا می‌توان گفت این 80دلار نقش هزینه بیمه‌کردن محموله و جان مالوانی را بازی می‌کند. مالوانی می‌تواند از این پول هنگام برخورد با نظامیان شورشی استفاده کند. آنها معمولا 50دلار درخواست می‌کنند. گاهی اوقات هم درخواست‌شان 100 دلار است که در این خصوص می‌توان با آنها چانه زد. مالوانی می‌گوید که آنها آدم‌های بارحم و شفقتی نیستند، بنابراین بهتر است به هرچه می‌گویند، تن بدهی. اگر هم پولی برای پرداخت نداشته باشی باید از جانت دست بشویی.
البته چند ماه است که کامیون‌داران اوگاندایی سعی می‌کنند سفرها را با هم بروند تا بتوانند آسان‌تر از مناطق پرخطر عبور کنند. مالوانی تاکنون یکی از رانندگان خوش‌شناس اوگاندایی بوده است. در ژانویه سال 2017، مالوانی به همراه 40راننده دیگر محموله‌های غذایی برنامه جهانی غذا را سمت سودان‌جنوبی می‌برند که در میانه راه با سربازان مسلح روبه‌رو شدند. درست مقابل چشم مالوانی سربازان به سر چهار راننده شلیک کرده و آنها روی خیابان دراز کشیدند و مردند. پنجمین راننده که جان سالم به در برد، بشدت مجروح شد. یک‌بار یکی از سربازان مسلح به مالوانی گفته بود که آنها رانندگان کامیون را می‌کشند تا پیامی به دولت مرکزی در جوبا بفرستند و بگویند 6 ماه است به آنها پولی پرداخت نشده است!
تعدد حملات مسلحانه به رانندگان کامیون در جاده منتهی به جوبا، نبود مسیرهای جایگزین است که بتوان در فصول بارانی از آنها استفاده کرد و تغییر مستمر جبهه‌های درگیری میان طرف‌های درگیر موجب شده تا کمک‌رسانی به سودان‌جنوبی و مبارزه با گرسنگی در این منطقه بشدت دشوار و چالش‌آور باشد. قابل استفاده نبودن جاده‌ها در فصول بارانی موجب میشود برنامه جهانی غذا نتواند به 60درصد سرزمین‌ها در سودان‌جنوبی دسترسی داشته باشد. یکی از این مناطق دور از دسترس که اتفاقا نیاز غذایی در آن هم زیاد است، منطقه‌ای باتلاقی است که مردم سودان‌جنوبی برای فرار کردن از دست شبه‌نظامیان مسلح به آن‌جا گریخته‌اند. تقریبا در این منطقه هیچ غذایی وجود ندارد، کامیون‌ها نمی‌توانند به آن‌جا برسند و روزها طول می‌کشد تا با قایق به آن منطقه رسید. در فوریه سال 2017، سازمان ملل متحد شرایط را آن‌قدر حاد تشخیص داد که در دو منطقه از سودان‌جنوبی به صورت رسمی شرایط قطحی را اعلام کند. معنای چنین اعلامی این است که شرایط، بسیار بحرانی است و مردم به دلیل دسترسی نداشتن به منابع غذایی درحال مردن هستند. درطی پنج سال گذشته این نخستین‌بار است که سازمان ملل متحد در منطقه‌ای از دنیا به‌طور رسمی اعلام قطحی می‌کند. برای رساندن مقداری غذا به این دو منطقه، برنامه جهانی غذا مجبور به استفاده از روشی شد که علاقه‌ای به انجامش نداشت؛ پایین انداختن محموله از هواپیما به وسیله چتر. اولگ ابوکوف 50ساله، اپراتور بیسیم در یکی از دو هواپیمای ایلوشن بود که در عملیات پایین انداختن محموله‌های غذایی شرکت کرد. او 20سال است که مشغول انجام این کار است، اما هنوز هم وقتی می‌خواهد پرواز کند، به اندازه یک بچه مدرسه‌ای هیجان‌زده میشود. البته خوب می‌داند که پروازکردن بر فراز سودان‌جنوبی که هیچ قانونی بر آن حاکم نیست، به اندازه کافی خطرناک است. علاوه بر این هنگام پایین انداختن محموله‌ها از ارتفاع 100 متری وقتی که هواپیما با سرعت 400 کیلومتر در ساعت درحال پرواز است ممکن اتفاقات ناگواری هم رخ دهد.
البته تصویر پایین رفتن محموله‌های غذایی با چترهای نجات از آسمان منظره‌ای دیدنی است. این عملیات سمبلی است از تلاش‌های بشردوستانه سازمان‌های بین‌المللی برای نجات جان مردم آفریقا. اما پایین انداختن محموله غذایی آخرین گزینه‌ای است که برنامه جهانی غذا از آن فقط برای مناطق خاص استفاده می‌کند. برنامه جهانی غذا هیچ علاقه‌ای برای استفاده از این روش ندارد تنها به یک دلیل ساده؛ خیلی گران است.
برنامه جهانی غذایی حتی علاقه‌ای ندارد که هزینه دقیق این روش ارسال محموله غذایی را اعلام کند. یکی از سخنگویان برنامه جهانی غذا تنها به همین مقدار اکتفا می‌کند که هزینه ارسال محموله غذایی با یک هواپیمای ایلوشن در هر پرواز هفت‌برابر ارسال محموله از طریق جاده است. البته به نظر می‌رسد این هزینه خیلی بیشتر از اینها باشد، چراکه باید هزینه سوخت، دستمزد خلبان، خدمه هواپیما، نگهداری هواپیما و تأمین قطعات آن را نیز محاسبه کرد. در هر هواپیما دو خلبان به همراه یک تکنیسین، در کابین خلبان می‌نشینند. یک اوپراتور بیسیم و مسئول ناوبری نیز در اتاق شیشه‌ای می‌نشینند، بر روی زمین برای هر هواپیما دو تکنیسین پرواز و در کل برای دو هواپیما 14خدمه در نظر گرفته شده است که همگی آنها روسی هستند. آنها با دو هواپیمای خود به سراسر جهان سفر می‌کنند و کارهایی از این دست انجام می‌دهند. آنها دو بار در روز برای ارسال محموله پرواز و در این دو پرواز حدود 30هزار لیتر سوخت مصرف می‌کنند. هر پرواز آنها چهارساعت به طول می‌انجامد. هر بار که آنها باک‌شان را پر می‌کنند، 10هزار یورو هزینه سوخت میشود. معنایش این است که در ماه آنها 90 پرواز دارند و تنها 900هزار یورو در ماه پول سوخت آنها میشود. یکی از سخنگو‌های برنامه جهانی غذا می‌گوید استفاده از این هواپیماها در مقایسه با استفاده از بالگرد برای ارسال غذا ارزان‌تر است. اما توانایی ایلوشن برای حمل محموله کم است. در هر پرواز تنها 30تن محموله می‌تواند حمل کند. این درحالی است که هر کامیون هم می‌تواند همین مقدار را با قیمت خیلی پایین‌تری حمل کند. حقوق خدمه پرواز هم 60 برابر رانندگان کامیون است که به سمت جوبا می‌رانند.
اما حتی اگر هر پرواز هفت‌برابر یا 70 برابر یا 700 برابر مسیر زمینی هزینه بردارد، برای برنامه جهانی یک چیز بسیار مهمتر از پول است؛ رساندن غذا به مردمی که به غذا نیاز دارند. سکه روی سکه گذاشتن و صرفه‌جویی‌کردن یک اصل است، اما در نهایت، برنامه جهانی غذا به هر قیمت که شده باید غذا را به نیازمندان برساند. معنایش این است که مالوانی، راننده کامیون باید همچنان جانش را کف دستش برگیرد و در جاده منتهی به جوبا رانندگی کند. آن 14روسی متخصص پرواز نیز باید همچنان قرار اجاره هواپیماهای‌شان به برنامه جهانی غذا را ادامه دهند، حتی اگر بهایش میلیون‌ها یورو در ماه شود. برای مردمی که در سودان‌جنوبی با گرسنگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، پایین انداختن غذا یک موهبت آسمانی است. برای مالوانی نیز همین‌طور است. هر بار که او محموله‌ای را به فرودگاه انتبه می‌برند تا سوار ایلوشن‌ها شود، هم پول می‌گیرد و هم نیازی نیست جاده خطرناک جوبا را طی کند. اما صرف‌نظر از این‌که کدام مسیر برای ارسال غذا انتخاب شود، یک زنجیره 24هزار کیلومتری تامین غذا درنهایت به کمپ پناهندگان ختم خواهد شد. گونی‌های حبوبات، توسط کارگران که عرق از سر و روی‌شان می‌ریزد در تورور و سوار بر کامیون‌ها و در مقصد توسط کارگران کمپ‌های پناهجویان از کامیون‌ها خالی میشود. درنهایت این حبوبات در آشپرخانه سلنا گابا، زن 40 ساله‌ای که از درگیری‌های خونین سودان‌جنوبی گریخته است، پخته میشود تا شکم گرسنه‌ای سیر شود. یک‌سال پیش وقتی سلنا به کمپ آمد، سه بچه به همراه داشت. این حقیقت که او توانسته در این کمپ‌ها زندگی جدیدی برای خود داشته باشد، مدیون کمک‌های دولت اوگانداست. کشوری که پذیراترین سیاست‌ها را در زمینه پذیرش پناهجویان در دنیا دارد. درحال حاضر، سلنا 900 مترمربع زمین در اوگاندا در اختیار دارد و از کشت خود در یک دکه بسیار کوچک، سیب‌زمینی سرخ‌کرده می‌فروشد. او دوست ندارد از طریق صدقه زندگی را بگذراند، اما خیلی خوب می‌داند که بدون کمک‌های برنامه جهانی غذا و مبارزه این سازمان علیه گرسنگی، جایی نبود که الان هست.
منبع : اشپیگل
سایر اخبار این روزنامه
کاراته کاهای ایران الگوی خارجی‌ها هستند
مرد کبریتی
6 هزار کودک بی هویت در تهران
هدف آمریکا از انتقال داعش به افغانستان توجیه حضور خود درمنطقه است
معلمان گریزپای
بارندگی های بی معجزه
فرودگاه های فلج برف
جنگ با گرسنگی
کابوس مرگ در نقطه کور
اگر درد جامعه را ندانیم توان نسخه‌پیچی نداریم
صفحه شهرونگ
همه اشتباه کردیم!
مشكلات برف؛ تخصيص منابع يا سوءمديريت
لزوم تقویت دیپلماسی انرژی منطقه‌ای
